تب برفکی و چالش لجستیکی/ چگونه تردد غیرمجاز دام بحران تب برفکی را تشدید میکند؟
- 22 آذر 1404 – 09:01
- اخبار استانها
- اخبار مازندران
تراکم بالای دام در مازندران و ترددهای غیرمجاز دام، استان را در معرض تهدید جدی شیوع تب برفکی قرار داده است؛ بیماریای که میتواند معیشت دامداران را تهدید کرده و اقتصاد روستاها را تحت فشار قرار دهد.
استانها
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، استان مازندران با چشماندازهای سرسبز و دامنههای پرپتانسیل کشاورزی، همواره یکی از قلبهای تپنده کشاورزی و دامپروری کشور بوده است؛ سرزمینی که دامداری سنتی و صنعتی در آن با هم تنیده شده و معیشت هزاران خانواده را تأمین میکند. اما این نظم طبیعی و اقتصادی، همواره در معرض تهدید بیماریهای دامی قرار دارد که میتواند معیشت، اقتصاد و امنیت غذایی استان را تحت تأثیر قرار دهد. در این میان، بیماری تب برفکی بهعنوان یکی از خطرناکترین بیماریهای ویروسی دام، همواره زنگ خطر را برای مسئولان و دامداران به صدا درآورده است؛ بیماریای که در صورت شیوع گسترده میتواند خسارات جبرانناپذیری به دام و اقتصاد استان وارد کند.
تراکم بالای دام در مازندران، تردد گسترده دامهای سبک و سنگین بین شهرستانها و مرزهای استان، و همچنین حضور کانونهای اصلی خرید و فروش، این خطه را به نقطهای حساس برای شیوع بیماری تبدیل کرده است. شهرستانهایی که مرز مشترک با استانهای همجوار دارند یا مراکز اصلی مراوده دام در آنها فعال است، بهطور ویژه در معرض خطر قرار دارند و هر کوتاهی در کنترل و پیشگیری، میتواند زنجیرهای از انتقال بیماری را فعال کند. در چنین شرایطی، کنترل بیماری نه تنها به واکسیناسیون محدود نمیشود، بلکه نیازمند یک مدیریت چندوجهی، هماهنگی بینبخشی و ارتقای سطح آگاهی دامداران است.
اداره کل دامپزشکی مازندران با درک این اهمیت، استراتژی کوتاهمدت و بلندمدتی را در دستور کار قرار داده است. برنامه کوتاهمدت شامل واکسیناسیون گسترده و هدفمند، فعالسازی پستهای قرنطینه، پایش و مراقبت مستمر، کنترل دقیق تردد دام و آموزش مستقیم و چهرهبهچهره دامداران است. در برنامه بلندمدت نیز تثبیت واکسیناسیون دورهای تابستانه و زمستانه، ارتقای فرهنگ امنیت زیستی، تقویت زیرساختهای لجستیکی و نیروی انسانی و اجرای هماهنگی مستمر بینبخشی برای مدیریت یکپارچه بیماری پیشبینی شده است. این رویکرد نشان میدهد که مقابله با تب برفکی نیازمند برنامهریزی علمی، منابع مالی کافی و همراهی گسترده همه ذینفعان است.
همزمان، چالشهای واقعی و ملموس دیگری نیز وجود دارند که دامداران و مسئولان را با خطر مواجه میکنند؛ از جمله کمبود و تاخیر در تأمین واکسن مناسب، پراکندگی و صعبالعبور بودن برخی مناطق، فرسودگی ناوگان عملیاتی، و فعالیتهای سودجویانه برخی افراد که دام آلوده را خرید و فروش میکنند. علاوه بر این، همکاری ناکافی برخی دامداران در رعایت اصول قرنطینه و امنیت زیستی، یک مانع بزرگ در مسیر ریشهکنی بیماری محسوب میشود. به همین دلیل، اجرای کمپینهای واکسیناسیون منسجم، پایش دقیق سروتیپهای ویروس و آموزش گسترده دامداران، همگی بهعنوان ستونهای اصلی پیشگیری و کنترل بیماری در استان مورد توجه ویژه قرار گرفتهاند.
همچنین، ایجاد سازوکارهایی مانند بیمه دام، پایش سلامت دامهای وارداتی و کنترل محمولههای دامی از مرزهای استان، ابزارهایی هستند که ضمن کاهش ریسک شیوع بیماری، امنیت اقتصادی دامداران را تا حدی تضمین میکنند. این اقدامات، اگرچه در کوتاهمدت فشارهای مالی و عملیاتی زیادی به مسئولان وارد میکند، اما تضمینکننده پایداری صنعت دامپروری در استان و حفاظت از سرمایههای دامداران است.
در مجموع، وضعیت دامپروری مازندران و مواجهه با تب برفکی، تصویر روشنی از تعامل پیچیده میان کشاورزان، دامداران، نهادهای نظارتی و منابع دولتی ارائه میدهد؛ تصویری که نشان میدهد موفقیت در مهار بیماری، تنها با برنامهریزی دقیق، منابع کافی، همراهی جامعه دامداری و هماهنگی بینبخشی میسر است و کوچکترین کوتاهی میتواند پیامدهای گستردهای برای معیشت، اقتصاد و امنیت غذایی استان به دنبال داشته باشد.
آقاپورکاظمی مدیرکل دامپزشکی استان مازندران در گفت وگو با خبرنگار تسنیم در ساری ضمن تبیین جایگاه دامپزشکی در سلامت و امنیت غذایی، به تشریح آخرین وضعیت این حوزه در استان پرداخت که از نظر خوانندگان محترم تسنیم میگذرد:
تسنیم: در حال حاضر کدام شهرستانهای مازندران بیشتر در معرض خطر شیوع تب برفکی هستند و علت این تمرکز جغرافیایی چیست؟
با توجه به تراکم بسیار بالای دام در استان و ترددهای بیضابطه، تمامی شهرستانهای مازندران به طور بالقوه در معرض خطر هستند. با این حال، شهرستانهایی که مرز مشترک با استانهای دیگر دارند یا کانونهای اصلی خرید و فروش دام هستند، به دلیل تردد بیشتر دام و احتمال ورود دام آلوده از استانهای همجوار، در معرض خطر بالاتری قرار دارند. تمرکز جغرافیایی خطر ناشی از همین ترددها و نیز تراکنش گسترده واحدهای دامداری روستایی و عشایری است.
تسنیم: استراتژی اصلی اداره کل دامپزشکی مازندران برای کنترل و مهار بیماری در کوتاهمدت (6 ماهه آینده) و بلندمدت چیست؟
استراتژی ما چندوجهی و ترکیبی است: کوتاهمدت: تمرکز بر واکسیناسیون پیشگیرانه و گسترده (با سویههای اندمیک به صورت رایگان و سویه اگزوتیک توسط بخش خصوصی) وفعالسازی پستهای قرنطینه، اجرای عملیات پایش و مراقبت فعال در سطح استان، کنترل سختگیرانه تردد دام و آموزش چهره به چهره و گسترده به دامداران.
بلندمدت: تثبیت و توسعه برنامه منظم و دورهای واکسیناسیون در دو فاز تابستانه و زمستانه، ارتقای فرهنگ امنیت زیستی و رعایت اصول قرنطینهای دامداران، تقویت زیرساختهای لجستیکی و نیروی انسانی و هماهنگی مستمر بینبخشی برای مدیریت یکپارچه بیماری.
تسنیم: درصد پوشش واکسیناسیون دامهای سبک و سنگین در استان چقدر است و آیا این پوشش را برای ایجاد ایمنی گلهای کافی میدانید؟
در حال حاضر درصد پوشش واکسیناسیون با سویههای اندمیک بالای 70 درصد است و این روند تا پایان ماه ادامه دارد. واحدهای صنعتی نیز با سویه اگزوتیک واکسینه شدهاند. اگرچه این رقم خوبی است، اما برای ایجاد ایمنی گلهای مطلوب و شکستن زنجیره انتقال در شرایطی با تراکم دامی بسیار بالا مانند مازندران، باید به پوشش بالای 80 درصد در کل جمعیت حساس دامی دست یابیم. بنابراین، همچنان در حال تلاش برای افزایش این پوشش هستیم.
تسنیم: با توجه به تراکم بالای دام در مازندران، آیا کمبود یا تاخیری در تامین واکسن وجود دارد؟ برنامه شما برای اطمینان از تامین به موقع واکسن مناسب با سروتیپهای در گردش چیست؟
با حمایت استاندار محترم، دستور تأمین بخشی از بودجه واکسن صادر شده است. استراتژی واکسیناسیون ما به دو شکل است: واکسیناسیون رایگان با سویههای اندمیک توسط دولت، و واکسیناسیون با سویه اگزوتیک به صورت بهادار و از طریق بخش خصوصی که با درخواست دامدار انجام میشود. پایش مستمر سروتیپهای در گردش ویروس در استان انجام میشود تا واکسن تأمین شده با چرخش ویروس همخوانی داشته باشد. در حال حاضر با برنامهریزی انجام شده، مشکل حادی در تأمین واکسن وجود ندارد.
تسنیم: آیا برنامهای برای اجرای کمپینهای واکسیناسیون دورهای و منسجم در کل استان، به ویژه در مناطق پرخطر، دارید؟
بله. اساس برنامه ما بر واکسیناسیون سالانه دورهای در دو فاز تابستانه و زمستانه استوار است. علاوه بر این، از ابتدای شهریورماه سال جاری، طبق طرح ملی پیشگیری از بیماری تب برفکی، کمپین واکسیناسیون رایگان را آغاز کردهایم. مناطق پرخطر بر اساس پایشهای میدانی و سوابق شیوع بیماری، در اولویت اجرای این کمپینها قرار میگیرند.
تسنیم: چه اقدامات پیشگیرانه و عملیاتی برای کنترل تردد دام و فرآوردههای دامی از مرزهای استان و داخل استان انجام شده است؟
مدیرکل دامپزشکی مازندران: مهمترین اقدامات عبارتند از: فعالسازی پستهای قرنطینه در مبادی ورودی استان، اعمال قرنطینههای سختگیرانه و ابلاغ تأکیدی به اتحادیهها برای خودداری از خرید و فروش دام بدون مجوز، کنترل محمولههای دامی با همکاری نیروی انتظامی، تأکید بر رعایت اصول امنیت زیستی: ضدعفونی وسایل نقلیه و تجهیزات با مواد ضدعفونیکننده مؤثر (مانند پراکسید هیدروژن و نیترات نقره) و قرنطینه 30 روزه دامهای جدیدالورود.
تسنیم: چه برنامههای آموزشی و ترویجی ویژه برای آگاهسازی دامداران طراحی شده است؟
برنامههای آموزشی و ترویجی به صورت وسیع و از کانالهای مختلف در حال اجراست. این برنامهها شامل جلسات چهره به چهره با دامداران، برگزاری کارگاههای آموزشی، همکاری با اتحادیههای دامداری و دهیاریها برای اطلاعرسانی و همچنین استفاده از ظرفیت رسانهها است. محتوای این آموزشها بر روی علائم بیماری، راههای پیشگیری، اهمیت گزارش فوری موارد مشکوک و اصول امنیت زیستی متمرکز است.
تسنیم: چگونه دامداران را به همکاری بیشتر در برنامههای واکسیناسیون و رعایت اصول بهداشتی ترغیب میکنید؟
رویکرد اصلی ما ترغیبی و آگاهسازی است. ما با توضیح مزایای واکسیناسیون و عواقب سنگین اقتصادی شیوع بیماری، سعی در جلب مشارکت داوطلبانه داریم. از سوی دیگر، برای افرادی که عمداً مبانی قرنطینه را نقض میکنند و با تردد غیرمجاز، سرمایه دیگر دامداران را به خطر میاندازند، برخورد قانونی و تنبیهی از طریق دستگاههای قضایی و نظارتی پیشبینی شده است.
تسنیم: آیا سامانه ساده و در دسترسی برای گزارش فوری موارد مشکوک توسط دامداران وجود دارد؟
بله. دامداران محترم میتوانند موارد مشکوک را بلافاصله و به صورت تلفنی به ادارات دامپزشکی شهرستانهای مربوطه گزارش دهند. ما برخورد با گزارشها را در اولویت قرار دادهایم و تیمهای عملیاتی ما بلافاصله پس از گزارش، برای بررسی به محل اعزام میشوند.
تسنیم: به نظر شما بزرگترین مانع در مسیر ریشهکنی تب برفکی در مازندران چیست؟
چند مانع اصلی به صورت زنجیرهوار وجود دارد: تردد بیضابطه و قاچاق دام: این مورد یکی از بزرگترین چالشهاست. همکاری ناکافی برخی دامداران در رعایت قرنطینه و اصول امنیت زیستی. مشکلات لجستیکی و نیروی انسانی: با توجه به تعدد روستاها و پراکنش گسترده و صعبالعبور بودن برخی مناطق، ما با کمبود نیروی انسانی و خودروهای عملیاتی مناسب مواجهیم و بسیاری از ناوگان موجود ما فرسوده و از رده خارج هستند.فعالیت افراد سودجو که دام بیمار را خریداری کرده یا به استان وارد میکنند.
تسنیم: همکاری و هماهنگی شما با سایر نهادها در چه سطحی است؟
همکاری بسیار خوب و سازندهای داریم. کمیته بحران بیماری در استان تشکیل شده و با استانداری، فرمانداریها، بخشداریها، نیروی انتظامی، سازمان جهاد کشاورزی و دستگاههای نظارتی در ارتباط مستمر هستیم. این هماهنگی برای اعمال ممنوعیتهای تردد، کنترل محمولهها و اجرای یکپارچه برنامههای کنترلی حیاتی است.
تسنیم: برای کنترل بیماری در مراتع مشترک چه راهکاری دارید؟
از طریق هماهنگی با اتحادیههای دامداری و دهیاریها، نکات مربوط به قرنطینه و امنیت زیستی به طور ویژه به دامدارانی که از مراتع مشترک استفاده میکنند، ابلاغ شده است. بر رعایت این اصول و پایش سلامت دامها قبل از ورود به مراتع مشترک تأکید داریم.
تسنیم: چه مکانیزمی برای جبران خسارت دامداران در نظر گرفته شده است؟
در حال حاضر تنها راهکار جبران خسارت، بیمه دام است. بنابراین، با هماهنگی اتحادیهها، فرمانداریها و جهاد کشاورزی، بر آگاهسازی و ترغیب دامداران برای بیمه کردن دامهای خود در اسرع وقت تمرکز کردهایم. این مکانیزم، مکانیزمی پایدار و برونسازمانی برای جبران خسارات احتمالی است.
تسنیم: آیا بودجه کافی برای اجرای تمامی برنامههای پیشگیرانه و کنترلی در اختیار دارید؟
اگرچه با مساعدت استاندار محترم بخشی از بودجه تأمین شده، اما با توجه به گستردگی کار و هزینههای عملیات میدانی، واکسیناسیون و تأمین اقلام، همواره با کمبود بودجه مواجهیم. راهکار ما در این شرایط، اولویتبندی اعتبارات برای مناطق و اقدامات پرخطر، استفاده بهینه از منابع موجود و تلاش برای جذب اعتبارات استانی و ملی بیشتر است.
انتهای پیام/
نظرات کاربران