فاجعه زیستمحیطی در غرب ایران/قرهسو در محاصره "فاضلاب و پسماند"/ اکولوژیک منطقه نابود شد
- 29 آذر 1404 – 09:01
- اخبار استانها
- اخبار کرمانشاه
رودخانه شهری «قرهسو» در کرمانشاه سالهاست زیر بار فاضلاب و نخاله دفن شده و این در حالی است که مسئولیتها میان دستگاهها دست به دست میشود و قرهسو بهای این ناهماهنگی و رهاشدگی را میپردازد.
استانها
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، رودخانه قرهسو، یکی از مهمترین رودخانههای عبوری از شهر کرمانشاه، سالهاست با بحران جدی آلودگی و تخریب مواجه است؛ بحرانی که بنا بر نظر کارشناسان، ریشه اصلی آن نه در کمبود لایروبی، بلکه در ورود گسترده فاضلاب شهری و تخلیه نخالههای ساختمانی در بستر و حریم رودخانه نهفته است. این وضعیت، علاوه بر تهدید محیطزیست، سلامت عمومی شهروندان و امنیت زیستی مناطق پاییندست را نیز با مخاطره مواجه کرده است.
قرهسو فقط یک رودخانه نیست؛ رگ زندهای است که سالها در دل کرمانشاه تپیده، زمینها را سیراب کرده، خاطره ساخته و زندگی بخشیده است. اما امروز، این رگ حیاتی به مجرایی برای فاضلاب و آلودگی تبدیل شده؛ جایی که آب زلال دیروز، جای خود را به بوی تند، کفهای چرک، رنگهای نگرانکننده، نخالههای ساختمانی و زباله داده است.
قرهسو زمانی مأمن پرندگان، آبزیان و گیاهان بومی بود. امروز اما سکوتی سنگین بر آن سایه انداخته است. کاهش اکسیژن محلول در آب، رشد جلبکهای مضر و مرگ تدریجی موجودات زنده، نشانههایی هستند از رودخانهای که دارد آرام آرام خاموش میشود و این فقط نابودی طبیعت نیست؛ نابودی آینده است.
پرسش مهم اینجاست که سهم مدیریت شهری، صنایع، دستگاههای مختلف و حتی ما شهروندان در این فاجعه چیست؟ نبود یا ناکارآمدی تصفیهخانهها، نظارت ضعیف و بیتوجهی به قوانین محیطزیستی و نبود مدیریت واحد همه دستبهدست هم دادهاند تا قرهسو از یک رودخانه به محل جمعآوری فاضلاب تبدیل شود. اما سکوت در برابر این وضعیت، خود نوعی مشارکت در تخریب است.
مشکل اصلی قرهسو نخالههای ساختمانی و فاضلاب است، نه لایروبی
محمد تاجبخش، مدیر مدیریت رودخانه و سواحل شرکت آب منطقهای کرمانشاه، در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به اقدامات انجامشده اظهار کرد: در سال جاری، حدود 400 متر از رودخانه قرهسو در محدوده پل کمربندی غربی کرمانشاه و مقابل امور آب استان لایروبی شده است. به گفته وی، در سالهای گذشته نیز عملیات لایروبی در محدوده کرناچی، پل کمربندی شرقی منتهی به بزرگراه امام خمینی(ره) و پشت استانداری انجام شده است.
با این حال، تاجبخش تأکید میکند که موضوع قرهسو صرفاً فنی نیست و پیچیدگیهای حقوقی و مدیریتی دارد.
وی توضیح داد: بر اساس ماده 55 قانون شهرداریها، قانون پیشگیری و مبارزه با خطرات سیل و همچنین سند راهبرد ملی مدیریت بحران مصوب سال 1400، ساماندهی و لایروبی رودخانهها در محدودههای جمعیتی شهری بر عهده شهرداریها و در محدوده روستاها بر عهده دهیاریهاست. اما پس از وقوع سیل سال 1398 و اعتراض شهردار خرمآباد، رأی دیوان عدالت اداری صادر شد که مسئولیت لایروبی را به شرکتهای آب منطقهای واگذار کرد؛ رأیی که در حال حاضر از سوی دفتر حقوقی وزارت نیرو مورد اعتراض و پیگیری قرار گرفته است.
لایروبی زمانی معنا دارد که سیلاب وجود داشته باشد
مدیر مدیریت رودخانهها و سواحل آب منطقهای کرمانشاه با اشاره به تداوم اقدامات این مجموعه گفت: با وجود چالشهای حقوقی، آب منطقهای همواره لایروبی را انجام داده و در آینده نیز هر جا که خطر سیلاب وجود داشته باشد، این اقدام را ادامه خواهد داد. اما باید توجه داشت که لایروبی زمانی معنا پیدا میکند که سیلابی از بالادست وارد رودخانه شده و رسوب جدید ایجاد کرده باشد.
به گفته تاجبخش، از سال 1398 تاکنون عملاً سیلاب مؤثری در رودخانه قرهسو رخ نداده است.
وی در تشریح وضعیت منابع آب بالادست افزود: سرشاخه اصلی قرهسو، رودخانه رازآور، عملاً خشک شده است؛ سراب مرگآباد نیز آبی ندارد و آب سراب روانسر هم عمدتاً برای کشاورزی مصرف میشود و به پاییندست نمیرسد. بنابراین رسوبات فعلی قرهسو ناشی از سیلاب نیست.
مدیر مدیریت رودخانهها و سواحل آب منطقهای کرمانشاه تصریح کرد: مشکل اصلی امروز رودخانه قرهسو، ورود نخالههای ساختمانی و فاضلاب است، نه رسوب ناشی از سیلاب.
به گفته تاجبخش، جمعآوری نخالههای ساختمانی نه وظیفه آب منطقهای است و نه در توان این مجموعه قرار دارد. طبق قانون مدیریت پسماند و ماده 46 قانون توزیع عادلانه آب، مسئولیت مدیریت و نظارت بر دفع صحیح نخالههای ساختمانی بر عهده شهرداریهاست و سازمان حفاظت محیطزیست نیز نقش نظارتی دارد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: جمعآوری، انتقال و ساماندهی فاضلاب شهری وظیفه شرکت آب و فاضلاب است. در حال حاضر، فاضلاب بخشهایی از جنوب شهر کرمانشاه به رودخانه قرهسو و در نهایت به آبشوران تخلیه میشود که عمدتاً در محدوده چقامیرزا وارد این رودخانه میگردد؛ مسئلهای که آسیب جدی به وضعیت زیستمحیطی قرهسو وارد کرده است.
پیامدهای زیستمحیطی و بهداشتی آلودگی
ورود مداوم فاضلاب خام و نخالههای ساختمانی به رودخانه قرهسو، موجب کاهش شدید کیفیت آب، انتشار بوی نامطبوع، رشد جلبکهای مضر، کاهش اکسیژن محلول و تخریب زیستگاههای طبیعی شده است. این آلودگیها نهتنها حیات آبزیان را تهدید میکند، بلکه با نفوذ به خاک و استفاده غیرمستقیم در کشاورزی، سلامت شهروندان را نیز در معرض خطر قرار میدهد و چرخهای از آلودگی را از رودخانه تا سفرههای مردم ایجاد میکند.
ضرورت همکاری بیندستگاهی
تاجبخش با تأکید بر اینکه حل مشکل قرهسو از عهده یک دستگاه خارج است، تصریح کرد: پاکسازی و ساماندهی این رودخانه نیازمند همت جمعی است. کامیونهایی که نخالههای ساختمانی را در بستر رودخانه تخلیه میکنند، اغلب فاقد پلاک یا دارای پلاک مخدوش هستند و در این زمینه همکاری پلیس راهور ضروری است.
وی افزود: شهرداری، سازمان حفاظت محیطزیست، شرکت آب و فاضلاب، پلیس و سایر دستگاههای مسئول باید بهصورت هماهنگ وارد عمل شوند. اگر مسئولیت ساماندهی قرهسو صرفاً به آب منطقهای واگذار شود، عملاً امکان حل ریشهای مشکل وجود نخواهد داشت.
قرهسو منتظر تصمیمهای شجاعانه است
رودخانه قرهسو امروز به نماد یک بحران مزمن زیستمحیطی در کرمانشاه تبدیل شده است؛ بحرانی که بنا بر اظهارات صریح مدیر مدیریت رودخانهها و سواحل آب منطقهای استان، نه با لایروبیهای مقطعی، بلکه با مهار ریشههای اصلی آلودگی قابل حل است. ورود مستمر فاضلاب شهری و تخلیه گسترده نخالههای ساختمانی در بستر رودخانه، نتیجه نبود مدیریت یکپارچه و اجرای ناقص قوانین است.
انتظار میرود شهرداری کرمانشاه در چارچوب قانون مدیریت پسماند، نظارت مؤثر و بازدارندهای بر دفع نخالههای ساختمانی اعمال کند و شرکت آب و فاضلاب استان نیز با تسریع در ساماندهی شبکه فاضلاب، از ورود پساب خام به قرهسو جلوگیری کند. سازمان حفاظت محیطزیست، بهعنوان نهاد ناظر، باید با پایش مستمر و اعلام شفاف وضعیت آلودگی، نقش فعالتری در این زمینه ایفا کند.
از سوی دیگر، مطالبه عمومی از دستگاه قضایی و نهادهای نظارتی آن است که با متخلفان تخلیهکننده نخاله و فاضلاب برخورد قاطع و بازدارنده صورت گیرد و پلیس راهور نیز در شناسایی و توقیف خودروهای متخلف نقش جدیتری ایفا کند.
قرهسو نیازمند تصمیمهای فوری، هماهنگ و شجاعانه است. ادامه وضعیت موجود، به معنای تشدید آسیبهای زیستمحیطی، تهدید سلامت شهروندان و تحمیل هزینههای سنگینتر در آینده خواهد بود. احیای قرهسو، آزمونی جدی برای کارآمدی مدیریت شهری و بیندستگاهی در کرمانشاه است؛ آزمونی که تعلل در آن، خسارتی جبرانناپذیر به همراه خواهد داشت.
قرهسو هرچند زخمی و رنجور اما هنوز زنده است. با سرمایهگذاری جدی در تصفیه فاضلاب، برخورد قاطع با آلایندهها، شفافیت در اطلاعرسانی و مشارکت مردم، میتوان امید را به این رودخانه بازگرداند. آموزش، مطالبهگری اجتماعی و توجه رسانهها، میتواند مسیر را تغییر دهد.
انتهای پیام/
نظرات کاربران